การพูดคุยเกี่ยวกับเรื่องคนเอเชียและคนไทยที่แพ้แลคโตสเป็นเรื่องที่ค่อนข้างซับซ้อนและสามารถมีหลายปัจจัยที่เกี่ยวข้องกัน โดยปกติแล้วคนในภูมิภาคเอเชียและคนไทยมีความแตกต่างทางพันธุกรรม ระบบการย่อยอาหาร และวัยรุ่นแต่ละบุคคลก็ย่อมมีความคลาดเคลื่อนทางพันธุกรรมอีกด้วย
คนเอเชียและคนไทยมีการแพ้แลคโตสที่สูงกว่าคนในภูมิภาคอื่น ๆ เช่น คนยุโรป เป็นต้น ซึ่งอาจมีหลายปัจจัยที่มีผลมาก่อน อย่างเช่น พันธุกรรม เนื่องจากคนเอเชียและคนไทยมักมีพันธุกรรมที่ทำให้ระบบภูมิต้านทานและระบบย่อยอาหารแตกต่างจากคนยุโรป นอกจากนี้ยังมีปัจจัยสภาพแวดล้อม เช่น รูปแบบอาหารที่บริโภค วัฒนธรรมการบริโภคอาหาร และปัจจัยสุขภาพอื่น ๆ ที่มีผลต่อการพัฒนาระบบภูมิต้านทาน
แลคโตส คืออะไร?
แลคโตส (Lactose) เป็นน้ำตาลที่พบในนมและผลิตภัณฑ์ที่ทำมาจากนม เช่น นมวัว นมควาย นมแพะ เป็นต้น แลคโตสเป็นแหล่งพลังงานหลักสำหรับเด็กในช่วงเป็นทารก ซึ่งจะถูกย่อยและย่อยสลายด้วยเอนไซม์ที่เรียกว่าแลคเตส (lactase) ที่อยู่ภายในลำไส้เล็ก โดยแลคเตสจะแยกและย่อยแลคโตสให้เป็นกลุ่มสารประกอบที่เรียกว่ากลูโคส (glucose) และกาแลกโตส (galactose) เพื่อให้ร่างกายสามารถดูดซึมและนำไปใช้ประโยชน์ได้
แต่ในบางคนที่มีปัญหาในการผลิตแลคเตสไม่เพียงพอหรือไม่สามารถผลิตแคร์เอนไซม์แลคเตสได้อย่างเพียงพอ จะทำให้แลคโตสไม่ถูกย่อยและย่อยสลายในร่างกายได้ ทำให้เกิดอาการแพ้แลคโตส (lactose intolerance) ซึ่งอาการที่พบบ่อยคือ อาเจียน อุจจาระร่วง คลื่นไส้อาเจียน และแน่นท้อง
การแพ้แลคโตสนั้นสามารถเกิดขึ้นในขั้นตอนต่าง ๆ ภายในร่างกาย เช่น การลดลงของเอนไซม์แลคเตส การลดลงของการส่งต่อแคร์เอนไซม์แลคเตส หรือความไม่สามารถดูดซึมแลคโตสเข้าสู่ลำไส้เล็กได้ เป็นต้น
การแพ้แลคโตสไม่ใช่การแพ้แบบแพ้ภูมิต้านทาน (allergic reaction) แต่เป็นสภาวะที่แลคโตสไม่สามารถย่อยและดูดซึมเข้าสู่ร่างกายได้ การแพ้แลคโตสนั้นสามารถจัดการได้โดยการลดการบริโภคอาหารหรือเครื่องดื่มที่มีแลคโตส เลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีแคร์เอนไซม์แลคเตสเสริม (lactase supplement) หรือเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่มีแลคโตสเป็นส่วนประกอบ อย่างเช่น นมถั่วเหลือง หรือนมพืช แต่สำหรับผู้ที่มีอาการรุนแรงควรปรึกษาแพทย์เพื่อการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม
การแพ้แลคโตสมีผลอย่างไรกับร่างกาย?
การแพ้แลคโตสสามารถมีผลอย่างไรกับร่างกาย ขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงของการแพ้แลคโตสและปริมาณแลคโตสที่บริโภค อาการที่พบบ่อยคือ:
• ผื่นแพ้ผิวหนัง: ผื่นคันและแดงบริเวณผิวหนังเป็นอาการที่พบบ่อยเมื่อร่างกายไม่สามารถย่อยและดูดซึมแลคโตสได้เพียงพอ อาจมีผื่นรุนแรงและกระจายไปทั่วร่างกายหรือเกิดบริเวณบางส่วนของร่างกายเท่านั้น
• อาการทางเดินอาหาร: การแพ้แลคโตสอาจส่งผลให้เกิดอาการอุจจาระร่วง เช่น ท้องเสีย แสบร้อนในท้อง คลื่นไส้อาเจียน และบวมท้อง อาการเหล่านี้เกิดเนื่องจากแลคโตสที่ไม่ถูกย่อยและดูดซึมเข้าสู่ลำไส้เล็ก เมื่อถึงในลำไส้ใหญ่แล้ว แลคโตสที่ยังไม่ถูกย่อยจะต้องถูกแบคทีเรียในลำไส้ใหญ่ย่อยและเกิดปฏิกิริยาที่ส่งผลให้เกิดอาการรบกวนทางเดินอาหาร
• อาการทางระบบทางเดินหายใจ: บางคนที่แพ้แลคโตสรุนแรงอาจมีอาการหายใจเหนื่อย แน่นหน้าอก หายใจเบาหวาน หรือหายใจมีเสียงดัง เกิดจากการปล่อยสารฮิสตามีน (histamine) และปฏิกิริยาอื่น ๆ ที่เกิดขึ้นในทางเดินหายใจเมื่อมีการสัมผัสแลคโตส
อาการแพ้แลคโตสจะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล และอาจมีความรุนแรงตั้งแต่เล็กน้อยจนถึงระดับรุนแรง หากมีอาการข้างต้นหลังการบริโภคแลคโตส แนะนำให้ปรึกษาแพทย์เพื่อการวินิจฉัยและการจัดการอย่างถูกต้อง แพทย์อาจแนะนำให้ลดการบริโภคแลคโตสหรือเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่มีแลคโตส และในบางกรณีอาจให้ใช้แคร์แลคเตส (lactase supplement) เพื่อช่วยย่อยและดูดซึมแลคโตสในร่างกายได้ดีขึ้น
อาหารที่กินแทนได้ สำหรับคนแพ้แลคโตส
การแพ้แลคโตส สิ่งที่คนมักจะเป็นห่วงที่สุดคือเรื่องขาดแคลเซียม แต่ไม่ต้องห่วง คุณยังสามารถใช้ชีวิตได้ปกติและเสริมแคลเซียมเข้าร่างกายโดยทาน
• ผักที่มีสีเขียวเข้ม เช่น ผักโขม ผักกาดเขียว ผักกวางตุ้ง ผักคะน้า ปวยเล้ง ใบชะพลู
• ผลไม้ โดยเฉพาะ ส้ม
• ธัญพืช
• นมถั่วเหลือง
• ถั่วแอลมอนด์
สมัยนี้มีการผลิตและจำหน่ายนมแบบไม่มีแลคโตสให้เลือกมากมาย ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ที่ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้ที่มีปัญหาความไม่ทนแลคโตสหรือแพ้อาหารที่มีแลคโตส นมแบบไม่มีแลคโตสมักจะผ่านกระบวนการย่อยและปรับสภาพแลคโตสให้ถูกต้อง โดยใช้เอนไซม์แลคเตสเสริมหรือกลไกการกรองเพื่อลดปริมาณแลคโตสในนม
นมที่แลคโตสฟรี มีอะไรบ้าง:
- นมอัลมอนด์
- กะทิ
- เม็ดมะม่วงหิมพานต์
- นมถั่วเหลือง
- น้ำนมข้าว
- นมเฮเซลนัท
- นมข้าวโอ๊ต
- นมพิสตาซิโอ
นมแบบไม่มีแลคโตสมักมีรสชาติและคุณสมบัติที่คล้ายกับนมธรรมชาติ และสามารถใช้ทดแทนนมทั่วไปในอาหารและเครื่องดื่มได้ นอกจากนมแบบไม่มีแลคโตสแล้วยังมีผลิตภัณฑ์อื่น ๆ ที่ผ่านกระบวนการแยกแลคโตสออก เช่น ชีสแบบไม่มีแลคโตส ไอศกรีมแบบไม่มีแลคโตส หรือเครื่องดื่มที่ใช้นมแบบไม่มีแลคโตสเป็นส่วนประกอบ
สรุปบทความ
การแพ้แลคโตสเป็นสภาวะที่ร่างกายไม่สามารถย่อยและดูดซึมแลคโตสได้เพียงพอ สาเหตุสำคัญของการแพ้แลคโตสคือ ร่างกายขาดการผลิตเอนไซม์แลคเตสหรือไม่สามารถผลิตแคร์เอนไซม์แลคเตสได้อย่างเพียงพอ ผลกระทบของการแพ้แลคโตสอาจเกิดทันทีหรือล่าช้าขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการแพ้แลคโตสและปริมาณแลคโตสที่บริโภค อาการที่พบบ่อยได้แก่ผื่นแพ้ผิวหนัง โดยอาการทางเดินอาหาร เช่น อุจจาระร่วงและผู่เบิ้ล และอาการทางระบบทางเดินหายใจ เช่น หายใจเหนื่อยและแน่นหน้าอก หากมีอาการข้างต้นหลังการบริโภคแลคโตส ควรปรึกษาแพทย์เพื่อการวินิจฉัยและการจัดการอย่างถูกต้อง อย่างไรก็ตาม การมีประกันสุขภาพที่ครอบคลุมและมีการคุ้มครองสูง สามารถทำให้อุ่นใจได้ ไม่ว่าเกิดเหตุอะไร สามารถมั่นใจว่าได้เข้าถึงมือแพทย์และปลอดภัยอย่างแน่นอน
